Czym są adaptogeny?
Adaptogeny - co to takiego?
Z pewnością adaptogeny przechodzą ostatnio swój renesans. Słyszymy o ich magicznych właściwościach, lecz nadal nie do końca wiemy, czym tak naprawdę są te cudowne substancje. A szkoda!
W obecnych czasach stres jest wręcz nieodłącznym aspektem życia każdego z nas. Rośnie też świadomość tego, jak negatywny wpływ wywiera on na nasze zdrowie. Jedynym rozwiązaniem w tym wypadku wydaje się być holistyczne podejście do zdrowia – zarówno psychicznego jak i fizycznego. I tu z pomocą przychodzą nam adaptogeny – rośliny adaptujące nasz organizm do stresowych sytuacji i wspomagające odporność oraz funkcje przystosowawcze organizmu na zmiany zachodzące w świecie zewnętrznym. Tak więc adaptogeny, mimo swoich niezwykłych właściwości, nie są magicznym lekarstwem, które automatycznie rozwiąże wszystkie nasze problemy. Pomagają one jednak przygotować nasz organizm do tego, aby sam mógł sobie radzić w stresujących dla niego sytuacjach- zgodnie z holistycznym podejściem do zdrowia.
Skąd wzięły się adaptogeny?
Adaptogeny są stosowane przez ludzi od tysięcy lat, a ich początków możemy szukać w Ajurwedzie, Tradycyjnej Medycynie Chińskiej (TCM), czy medycynie tybetańskiej, które od zawsze szukały balansu pomiędzy leczeniem, a holistycznym i naturalnym podejściem do zdrowia i budowania odporności. Jednak formalnie dopiero w latach 40-tych ubiegłego wieku sowiecki farmakolog Mikołaj Lazariev szukając naturalnych substancji, które zwiększą wydajność i odporność żołnierzy, sportowców, czy polityków odkrył tą niezwykłą grupę ziół i roślin, nazywając je adaptogenami. Jak wskazuje nazwa, adaptogeny to substancje roślinne, które adaptują nasz organizm na działanie fizycznych, biologicznych, psychologicznych oraz chemicznych stresorów, między innymi takich jak: stres emocjonalny, infekcje bakteryjne, fizyczne przemęczenie organizmu, czy też stany zapalne, a nawet zmiany temperatur zewnętrznych czy hałas. Zgodnie z definicją, adaptogeny muszą też spełniać 3 poniższe kryteria:
1. Adaptogeny mają szerokie działanie na nasz organizm.
Rośliny adaptogenne zwiększają odporność organizmu na wiele różnych stresorów. Co więcej, działają w dość niespecyficzny sposób. Nie leczą bowiem żadnej konkretnej dolegliwości, lecz korzystając z inteligencji natury, dbają o to, aby harmonia w naszym organizmie została zachowana.
2. Adaptogeny mają normalizujący wpływ na organizm.
Innymi słowy, pomagają ludzkiemu organizmowi osiągnąć jego naturalny poziom równowagi, tzw. homeostazę. Wszelkie zachwiania naturalnego stanu równowagi organizmu objawiają się chronicznym zmęczeniem, złym samopoczuciem oraz częstym występowaniem chorób.
3. Adaptogeny są nietoksyczne.
Oznacza to, że zioła i rośliny adaptogenne nie mogą mieć negatywnych skutków ubocznych dla naszego organizmu oraz nie mogą nas uzależniać. To sprawia, że wiele substancji roślinnych mimo wielu korzystnych właściwości dla naszego organizmu nie może być zakwalifikowanych jako adaptogeny.
Właśćiwości adaptogenów
Wszystkie adaptogeny mają jedną cechę wspólną: pomagają organizmowi zwalczać negatywny wpływ stresorów zewnętrznych. Jednocześnie, każdy z osobna ma swoje specyficzne działanie i oferuje inne korzyści z jego stosowania. Niektóre pomagają przywrócić balans i harmonię w funkcjonowaniu organizmu (tu króluje Ashwagandha), inne stymulują nasz organizm, zwiększają koncentrację i poziom energii (jak Ginkgo Biloba, Różniec górski czy Żeń-szeń syberyjski), a jeszcze inne działają kojąco i uspokajająco (jak grzyby reishi, czy bazylia indyjska, tzw. tulsi). W zależności od tego, jakie adaptogeny będziesz przyjmował, mogą one wpłynąć na Twój poziom energii, pomóc Ci wyciszyć organizm, zwiększyć Twoje zdolności kognitywne, wzmocnić odporność Twojego organizmu, czy też wyrównać Twoją gospodarkę hormonalną.
Adaptogeny wspomagają między innymi:
- Utrzymanie koncentracji (różeniec górski, gotu kola, cordyceps, żeń-szeń);
- Walkę ze stanami zapalnymi (kurkuma, różeniec górski, imbir, ashwagandha);
- Utrzymanie poziomu kortyzolu na niskim poziomie (reishi, ashwagandha, tulsi);
- Budowę odporności organizmu (korzeń lukrecji, reishi, chaga, kurkuma);
- Zdrowie seksualne oraz gospodarkę hormonalną (ashwagandha, shatavari, tulsi, maca);
- Walkę z wolnymi rodnikami (schisandra, amla).
Jak stosować adaptogeny?
Najpopularniejsze formy przyjmowania adaptogenów to proszki, napary, krople, czy też suplementy w kapsułkach. Warto pamiętać, że ekstrakty lub proszki przed powstaniem poddawane są procesowi ekstrakcji, czyli wydobywania interesujących nas substancji z danej rośliny. Oznacza to, że przyjmując adaptogeny w takiej formie, prawdopodobnie (nie zawsze) przyjmujesz też do organizmu inne substancje (jak np. alkohol). Stosowanie adaptogenów powstałych w procesie ekstrakcji może sprawić, że szybciej poczujemy efekty ich działania, lecz jednocześnie charakteryzuje się dość wysokim stopniem przetworzenia.
Dlatego też naszym ulubionym sposobem jest picie ziołowych herbat z dodatkiem adaptogenów. W takiej wersji są one bowiem najmniej przerobione i najbardziej naturalne. Ponadto picie herbaty oraz innych ziołowych naparów od tysięcy lat praktykowane jest przez wiele kultur jako specjalny obrzęd , pozwalający na chwilę relaksu, wyciszenia, bliskości z innymi. I głęboko wierzymy w to, że połączenie właściwości adaptogenów ze specjalnym rytuałem, pozwalającym na bycie tu i teraz oraz chwilę uważność przynosi najlepsze rezultaty.
Co więcej, łączenie ze sobą różnych adaptogenów oraz innych ziół sprawia, że są one bardziej skutecznie, gdyż mogą one w sposób bardziej holistyczny oddziaływać na dany problem. Pamiętaj jednak, że połączenie ze sobą przypadkowych ziół i adaptogenów nie zawsze oznacza wzmocnienia ich właściwości. Mieszanki powinny być starannie opracowane przy użyciu odpowiednich kombinacji składników, w bezpiecznych i skutecznych dawkach. Mieszanki powinny być tworzone przede wszystkim z zachowaniem synergii - tak, aby właściwości poszczególnych składników wzajemnie się nie wykluczały.
Pamiętaj też o tym, że adaptogeny posiadają właściwości krótkoterminowe, jak np. zwiększanie koncentracji (Gotu Kola, Ginkgo Bilboa, czy Żeń-Szeń syberyjski), jak i te długoterminowe. Tylko systematyczność pozwoli Ci w pełni skorzystać z dobrodziejstw, jakie oferuje nam natura, a stworzenie przyjemnego rytuału, z pewnością sprzyja systematyczności.
Co warto wiedzieć przed zastosowaniem?
Jeśli dotrwałeś do (prawie) końca tego artykułu to bardzo Ci za to dziękujemy. Jeśli zainteresował Cię ten artykuł, to prawdopodobnie jesteś osobą, której zależy na zdrowiu psychicznym oraz fizycznym, a także chcesz żyć w zgodzie z naturą. Jeśli tak jest, to adaptogeny mogą wydawać się idealnym rozwiązaniem. W wielu przypadkach, rzeczywiście tak będzie. Jednak warto wziąć pod uwagę to, że przyjmowanie adaptogenów jak i innych ziół stawia nam pewne ograniczenia. Nie zaleca się przyjmowania ich przede wszystkim:
- Kobietom w ciąży oraz karmiącym,
- Osobom przyjmującym jednocześnie niektóre leki (w tym też ziołowe),
- Osobom konsumującym spore ilości alkoholu lub innych używek,
- Osobom mającym alergię na którykolwiek ze składników danych mieszanek adaptogennych.
* Założenia zawarte w tym artykule (oraz w innych zakładkach na tej stronie) nie należą do oficjalnego rejestru oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności na terenie Unii Europejskiej. Sprzedawane przez nas produkty nie mają na celu diagnozować, leczyć lub zapobiegać żadnej chorobie. Pamiętaj, że tylko zbilansowana dieta, ćwiczenia fizyczne oraz holistyczne podejście zagwarantują zdrowie. Jednak na świecie zostało przeprowadzonych wiele badań, artykułów oraz publikacji potwierdzających pozytywny wpływ roślin adaptogennych na ludzkie zdrowie.
Źródła